Nossig Alfred, pseud. Pascal, Puk, Stwosz (1864–1943), literat, dziennikarz, ekonomista, rzeźbiarz, działacz polityczny i społeczny. Ur. 18 IV we Lwowie, był synem sekretarza gminy żydowskiej miasta Lwowa. Studiował prawo i ekonomię ze statystyką na Uniw. Lwow. oraz prawo i filozofię na uniwersytecie zuryskim, gdzie uzyskał stopień doktorski (wg. J. Homolickiego w r. 1885, ale na uniwersytecie w Czerniowcach, podobnie W. Feldman). Poświęcał się też studiom medycznym w Wiedniu. W r. 1881 redagował we Lwowie pismo „Ojczyzna” o tendencjach asymilatorskich, organ stowarzyszenia «Przymierze Braci» – «Agudas Achim». W tym też czasie rozwijał żywą działalność patriotyczną. Debiutował, osnutym na tle życia Giordano Bruno, poematem dramatycznym Tragedia myśli (Lw. 1885), który został skonfiskowany ze wzglądu na głoszone w nim idee materialistyczne i ateistyczne. Prawie jednocześnie dał się poznać poprzez prace ekonomiczne i socjologiczne na temat sytuacji ludności żydowskiej w Polsce i w Europie. W r. 1885 ukazała się jego pierwsza większa praca z tego zakresu Über die Bevölkerung. W r. 1887 w teatrze lwowskim odbyła się premiera tragedii N-a Król Syjonu, poświęcona postaci Bar Kochby. Na łamach „Przeglądu Społecznego” N. ogłosił cykl artykułów Próba rozwiązania kwestii żydowskiej, wydany także osobno (Lw. 1887 i t. r. przekład niemiecki). W pracy tej N. w oparciu o bogaty materiał statystyczny podkreślał, że «Żydzi stanowią nie tylko związek religijny, ale i naród», i zapowiadał «elementarne przesilenie» w życiu Żydów. Miało ono polegać na tym, że «liczebna większość narodu żydowskiego świadomie i otwarcie ogłosi i prowadzić będzie politykę wiodącą do utrzymania jej narodowości». N. zapowiadał, że «opuści [ona] kraje obecnie przez się zamieszkałe i założy państwo żydowskie w Palestynie»; sądził, że judaizm «ulegnie reformie gruntownej i odpowiedniej do ducha czasu». Mniejszość Żydów, wg N-a, pozostanie w swych dotychczasowych siedzibach i ulegnie «konsekwentnej asymilacji». Rozwiązanie sprawy żydowskiej N. upatrywał jedynie w zdobyciu połączonymi środkami finansowymi, dyplomatycznymi i militarnymi terytorium w Palestynie dla utworzenia tam państwa żydowskiego i przewiezienia doń większości Żydów. Poglądy te stawiały N-a wśród szeregów kształtującego się coraz wyraźniej ruchu syjonistycznego. W tym też czasie ukazał się wariant wspomnianej pracy N-a: Materialien zur Statistik des jüdisches Stammes (Wien 1887). Równocześnie ogłosił zbiorek Poezje (Lw. 1888) – jego część stanowiła wspomniana tragedia Król Syjonu oraz pisany prozą Poemat o człowieku; zbiorek ten nie zyskał jednak uznania krytyki.

W końcu sierpnia lub w pierwszej połowie września 1889 N. poznał w Wiedniu Ignacego Paderewskiego i namówił go do podjęcia współpracy nad operą, do której libretto przygotowałby N. Ułożył libretto 3-aktowej opery pt: Manolo (zapewne było ono oparte na rumuńskich motywach ludowych), ale Paderewski ostatecznie zrezygnował z pracy nad tą operą, mimo że «naszkicował już był sporo pomysłów muzycznych». W początkach kwietnia 1892 N. przedstawił Paderewskiemu propozycję napisania jednoaktowego baletu Frühlingsnacht von Schönbrunn (polski tytuł: Noc świętojańska) do swego libretta. Premiera miałaby odbyć się na uroczystościach urodzin Franciszka Józefa, co mogło spowodować, że Paderewski odmówił. Nie podjął też projektu N-a wystąpienia na wystawie muzyczno-teatralnej w Wiedniu, organizowanej w r. 1892 jesienią przez księżnę Paulinę Metternich (N. był sekretarzem komitetu polskiego tej wystawy i opracował katalog jej działu polskiego, wyd. Wien 1892). W r. 1892 ukazał się utwór N-a Jan Prorok (Lw.), opatrzony podtytułem: Opowieść na tle galicyjskim z r. 1880 w dziewięciu księgach; był on próbą nowoczesnej epopei prozą wzorowaną na „Panu Tadeuszu” i zyskał poczytność w Galicji. N. przebywał wtedy najczęściej w Wiedniu, utrzymywał tam kontakty z polskimi literatami, np. z Zenonem Przesmyckim. Pisywał też z Wiednia korespondencje do „Gazety Lwowskiej”. Doszła wreszcie do skutku współpraca N-a z Paderewskim, który wprawdzie raz jeszcze odrzucił w r. 1893 projekt libretta operowego pt. Das Sirenenschloss (polski tytuł: Zamek Syreniecki) na temat wymyślonej przez N-a legendy o rodzie Syrenieckich z XVII w., ale przyjął inny, a mianowicie oparty – w sposób bardzo swobodny – na „Chacie za wsią” Józefa Ignacego Kraszewskiego. Praca nad tą operą zatytułowaną Manru trwała kilka lat i N. musiał na żądanie kompozytora wielokrotnie przerabiać niektóre partie. Tymczasem publikował wciąż nowe prace: po Szkicach artystycznych z Wiednia (W. 1894), pisanych jeszcze jesienią 1892 na temat architektury i malarstwa w stolicy Austrii, tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, pomników oraz polskich zbiorów artystycznych i malarzy w tym mieście, w zbiorowej pracy „Kunstgeschichtliche Charakterbilder aus Österreich-Ungarn” (Wien 1893) ukazała się część opracowana przez N-a, poświęcona sztuce Austro-Węgier w XIX w., m. in. malarstwu polskiemu w Galicji w okresie po wstąpieniu na tron Franciszka Józefa (praca ta ukazała się jako druk oddzielny: Die Kunst Österreich-Ungarns im XIX Jahrhundert (Wien 1893).

W r. 1894 N. opublikował podczas pobytu w Paryżu, dokąd się na dłużej przeniósł, pracę Einführung in das Studium der Sozialen Hygiene. Geschichtliche Entwicklung und Bedeutung der öffentlichen Gesundheitspflege (Stuttgart 1894), w której najwięcej uwagi poświęcił higienie społecznej Żydów, dając przegląd zagadnienia pod względem prawnym („Dekalog”, Biblia), wskazań Talmudu i pism Maimonidesa, przedstawiając także poglądy Żydów współczesnych. Osobne rozdziały poświęcił praktycznym zarządzeniom państw współczesnych w zakresie higieny. Pisał także na tematy estetyczne (Aesthetische Skizzen, 1895) i filozoficzne (Über die bestimmende Ursache des Philosophiens. Versuch einer praktischen Kritik der Lehre Spinozas, Stuttgart 1895). Kilka lat poświęcił rzeźbiarstwu. Po tematy sięgał do historii Żydów: Żyd wieczny tułacz, (Der Ewige Jude), Juda Machabeusz, Król Salomon. Był także twórcą maski pośmiertnej cesarzowej Elżbiety (zamordowanej w r. 1898) i kilku znanych medalionów (w tym I. Paderewskiego i Maxa Nordaua). W r. 1899 w Paryżu w Galerie des Champs-Elysées i w r. n. w Berlinie wystawy dzieł N-a cieszyły się dużym powodzeniem. W Berlinie N. osiadł na kilkanaście lat. Był to okres najbardziej gorączkowej jego działalności. Pisał dramaty: Göttliche Liebe (Dresden 1899, wyd. 2., Berlin 1901) i Die Hochstapler (Leipzig 1902, wystawiony na berlińskiej Neue Bühne w r. 1902). Do „Słowa Polskiego” we Lwowie przesłał rękopis «satyrycznej komedii» Ludzie pracy. Dramatem interesował się i w latach późniejszych: do wojny światowej napisał rozprawę Die Erneuerung des Dramas I Theil (Berlin 1905) i trzy dramaty: Abarbanel (1907), Die Retterin (1909) oraz Die Legionäre (1911). W maju 1901 nazwisko N-a pojawiło się na łamach całej prasy europejskiej w związku z prapremierą Manru w Dreźnie (29 V) i premierą polską we Lwowie (8 VI z librettem w przekładzie Stanisława Rossowskiego). Recenzje prasy, zwłaszcza niemieckiej, były dla N-a surowe. Oceniano, że z innym librettem sukces opery byłby pełniejszy i bardziej trwały. Przed premierą Manru N. opublikował, na propozycję lipskiego krytyka P. F. Pfau, biografię Paderewskiego (I. J. Paderewski, Leipzig).

N. tymczasem kontynuował głównie działalność publicystyczną, ogłaszając dwutomowe dzieło Revision des Sozialismus (Berlin 1901–2), w którym wskazywał socjalizmowi europejskiemu wzory i wskazówki z „Pięcioksięgu” Mojżesza, wypróbowane przez Żydów w czasie ich kilku tysiącletnich doświadczeń, oraz rozprawę Die moderne Agrarfrage (Berlin 1901) omawiającą m. in. i piętnującą polityczne cele kolonizacji pruskiej w Poznańskiem. Równocześnie jednak zwrócił na siebie uwagę panegirykiem na cześć cesarza Wilhelma II i został zaangażowany na stałego współpracownika przez „Norddeutsche Allgemeine Zeitung”, pisma, które miało wśród Polaków opinię hakatystycznego. Zamieszczał też artykuły w „Berliner Tageblatt”, organie liberalnych kół burżuazji żydowsko-niemieckiej, a w organie wielkiej finansjery „Börsen-Courrier” zdawał sprawę z nowości księgarskich w Polsce; pisał do Ferdynanda Hoesicka: «Uważam się poniekąd za ambasadora sztuki i literatury polskiej wobec prasy berlińskiej». Na propozycję Hoesicka, od jesieni 1902 administratora „Kuriera Warszawskiego” i kierownika jego działu literackiego, N. podjął się pisania korespondencji z Berlina, zamieszczanych w „Kurierze” od połowy maja 1903 w postaci listów, których autorstwo troskliwie ukrywał, ponieważ – jak pisał do Władysława Korotyńskiego – ma wiadomości «ze źródeł pewnych i dobrze poinformowanych», które «nie zawsze się zgadzają z tym, co piszą gazety berlińskie». Pisywał również do „Prawdy”. W r. 1902 założył w Berlinie Tow. Statystyki Żydowskiej. Zaangażował się wtedy poważnie w ruchu syjonistycznym. Przygotowywał swe wystąpienia w oparciu o rozprawy Jüdische Statistik, której pierwszy tom opublikował w Berlinie w r. 1903, i Die Bilanz des Zionismus (1903). Uczestniczył w VI światowym kongresie syjonistów w Bazylei (23–28 VIII 1903) i – jak pisał Homolicki – «probował robić opozycję [Theodorowi] Herzlowi i innym członkom centralnego komitetu syjonistycznego», ale «został jednak zakrzyczany przez tłum, ślepo uległy swym przywódcom, i wypchnięty za drzwi». Wg „Encyklopedia Judaica” (Jerusalem 1971) N. uczestniczył w I światowym kongresie syjonistycznym w Bazylei w r. 1897, ale opracowanie to nie wymienia go wśród uczestników tego kongresu oraz podaje, że N. «wcześnie znalazł się w konflikcie z Herzlem, bowiem jego indywidualistyczny charakter przeszkadzał mu we współpracy z ludźmi».

Konflikt z Herzlem najprawdopodobniej nastąpił na tle różnic poglądów na temat zasięgu, metod i tempa kolonizacji żydowskiej w Palestynie. Sprawa kolonizacji omal nie doprowadziła do rozłamu wśród uczestników wspomnianego VI kongresu w Bazylei w r. 1903. W r. 1904 opublikował N. rozprawę Das Jüdische Kolonisationsprogramm, a wkrótce potem założył «Orient Colonising Company Ltd», w r. 1908 zaś – organizację Allgemeine Jüdische Kolonisationsorganisation (AIKO), której celem była kolonizacja Palestyny przez Żydów z całego świata. W związku z tym N. jeździł do Palestyny i krajów sąsiednich, by zbadać na miejscu możliwości, i nawiązał, jak potem wspominał, dobre stosunki z rządem tureckim. Pierwsza wojna światowa pokrzyżowała te plany zupełnie, ale już przed jej wybuchem działalność N-a na tym polu przyniosła nikłe rezultaty. Zachował jednak dobre stosunki z wpływowymi kołami żydowskimi, zarówno w Polsce, jak i w Europie. Wiosną 1914 zwróciła się doń Helena Paderewska z prośbą o wybadanie stosunku kół żydowskich do jej męża Ignacego. Ostatnie lata przyniosły bowiem falę krytyk i ataków prasy żydowskiej na Paderewskiego; do ostrych wystąpień doszło zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych w związku z użyciem przez przywódców Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego jego subwencji na założenie i wydawanie „Gazety Dwa Grosze”. N. sondaży dokonał, donosił na przełomie maja i czerwca 1914, że koła żydowskie odnoszą się do Paderewskiego «ze szczególną jakąś sympatią, powiedziałbym nawet słabością». Sugerował jednak, prawdopodobnie zgodnie z ich wskazaniami, by Paderewski wydał oświadczenie na temat stosunków polsko-żydowskich. Paderewski sugerowanej przez N-a deklaracji nie ogłosił, sprawa jednak powróciła w marcu 1915, gdy we Francji prowadził zbiórkę funduszów w imieniu Comité Général de Secours pour les Victimes de la Guerre en Pologne z Vevey i musiał uciec się także do współdziałania ze strony Edmonda de Rothschilda.

Wojnę przebył N. w Szwajcarii; wg B. Marka N. od r. 1913 był «na służbie wywiadu niemieckiego». Po zakończeniu wojny zajmował się znów problemami ruchu socjalistycznego, wydając nawet druk zatytułowany Programm des Weltsozialismus (1921). Występował też w prasie polskiej („Kur. Pol.”) na rzecz porozumienia żydowsko-polskiego. Były to jednak nieudane próby zainteresowania przez N-a opinii polskiej i europejskiej swoją działalnością. Udało mu się na dłużej zwrócić na siebie uwagę opinii i poważnych kół politycznych od momentu, gdy w r. 1923 rozpoczął działalność jako rzecznik federacji europejskiej. Programem N-a było stworzenie «organizacji na rzecz porozumienia i współpracy krajów europejskich». Powstały «groupements d’initiatives» we Francji, Anglii i w Niemczech, odbyły się konferencje przygotowawcze do stworzenia wspólnej organizacji, w Paryżu pod przewodnictwem Paula Painlevé z udziałem m. in. delegacji polskiej (Stanisław Thugutt i Władysław Kamieniecki) i w Londynie pod przewodnictwem labourzystowskiego posła Hugha Daltona. N. wystąpił w Londynie w «sprawie udziału Anglii w [przyszłej] Federacji» i «w przyszłym Związku europejskim w łonie Ligi Narodow». Powołano komitet przygotowawczy, który powierzył N-owi zwołanie ogólnej konferencji do Genewy na początek września 1926. N. w swych zabiegach otrzymał poparcie E. Beneša, R. Mac Donalda, Królewskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, League of Nations Union w Londynie, z Niemiec znanych polityków tych lat W. Simonsa i W. Marxa, a nawet A. Einsteina i G. Hauptmanna. W Polsce z dużymi oporami kół sejmowych powstał komitet dla tych spraw, z udziałem posłów: Stanisława Thugutta, A. Dębskiego i Jana Dąbskiego, Bolesława Koskowskiego, Mieczysława Niedziałkowskiego, Józefa Buzka. Minister spraw zagranicznych Aleksander Skrzyński w oparciu o raporty Alfreda Chłapowskiego z Paryża i Kazimierza Olszowskiego z Berlina wyraził na posiedzeniu w dn. 7 II 1925 u marszałka Sejmu Macieja Rataja pogląd, że N. jest płatnym agentem Wilhelmstrasse, a towarzystwo, które organizuje N., «ma być platformą dla gry politycznej Niemiec» (M. Rataj). Po konferencjach w Londynie (1 VII 1926) i w Paryżu (12 VII 1926) powstał Comité d’Initiative, którego sekretarzem został N.; komitet ten wydał apel do narodów europejskich. W sprawie udziału w konferencji N. korespondował m. in. z Paderewskim, nie zdołał jednak namówić go do przyjazdu i uzyskał od niego jedynie list z życzeniami dla uczestników konferencji zaczynającej się w Genewie 2 IX 1926.

W czasie obrad N. postulował, aby «porozumienie europejskie» [l’Entente Européenne] obejmowało «wszystkie narody europejskie bez wyjątku, także Anglię i Rosję». Jako cele stawiał stabilizację Ligi Narodów, dążenie do utrwalenia stałego pokoju i zorganizowania współpracy ekonomicznej narodów europejskich, zwalczanie wszystkich tendencji do imperializmu europejskiego i pracę nad porozumieniem na różnych kontynentach. Powstała na konferencji Fédération de l’Entente Européenne grupowała przedstawicieli z 26 krajów i właściwy kres jej działaniom położyło zaognienie sytuacji w Europie na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych, ściślej biorąc upadła z końcem «ery Locarno» i «polityki locarneńskiej». W r. 1929 N. zorganizował w Niemczech międzywyznaniową Wspólnotę Wyznań dla Pokoju (Arbeitsgemeinschaft der Konfessionen für den Frieden), złożoną z trzech organizacji: Evangelischer Friedensbund, Katolischer Friedensbund i Jüdischer Friedensbund. Wkrótce po dojściu do władzy rząd hitlerowski zakazał prowadzenia działalności przez Arbeitsgemeinschaft i N. wyjechał wczesną jesienią 1933 do Szwajcarii. Zapewniał jednak: «nie zostałem umieszczony na indeksie, jestem wolny i mogę wrócić». Zwracał się też za pośrednictwem Paderewskiego do Wysokiego Komisarza Ligi Narodów do spraw emigrantów z Niemiec Jamesa Mac Donalda o przyjęcie do biura kierowanego przezeń Komitetu. Mimo że N. przypomniał swoją minioną działalność, powoływał się na stosunki z wieloma mężami stanu, prasą i kołami żydowskimi w Stanach Zjednoczonych i Europie, oraz zapewniał, że pomimo opuszczenia Niemiec mógłby prowadzić rokowania «z rządem niemieckim na stopie humanitarnej, bardzo kurtuazyjnej» (powoływał się na dawną znajomość z «niektórymi członkami obecnego rządu», zapewne chodziło tu o F. von Papena), z perspektywą «osiągnięcia pewnych udogodnień i ulg dla emigrantów», to jednak Mac Donald nie skorzystał z oferty N-a. Już w listopadzie 1933 podjął on w Szwajcarii starania o stworzenie, jak pisał do Sylwina Strakacza (sekretarza Paderewskiego), «międzywyznaniowej organizacji pokojowej na wzór tej, jaką powołałem w Niemczech». Spotkał się jednak z rezerwą «kół kościelnych», które – wg jego opinii – nie chciały się narazić, licząc się z możliwością narodowo-socjalistycznego przewrotu w Szwajcarii. Znalazłszy się w trudnej sytuacji materialnej, postanowił wyjechać do Lwowa, gdzie mieszkała jego rodzina i liczni znajomi.

N. przybył do Lwowa w marcu 1934 w celu zdobycia funduszy na realizację swych pomysłów rzeźbiarskich. Od wielu lat, co najmniej od l. 1910–14, zajmował się projektem monumentalnej rzeźby Góra Święta, która miała być umieszczona na górze Karmel jako «symbol światowego pokoju i założenia ojczystej siedziby dla Żydów w Palestynie» („Encyclopedia Judaica”). Rzeźba miała się składać z 36 figur w 12 grupach i symbolizować «współpracę innych narodów z Izraelem w kierunku rozwoju ludzkości ku wspólnym ideałom». N. rozwinął w r. 1935 ruchliwą działałność, w Warszawie zalegalizowano «Tow. popierania twórczości artystycznej A. N-a», powstawały «komitety opieki nad pomnikiem Święta Góra», prasa żydowska zamieszczała entuzjastyczne wypowiedzi, ale finansowy rezultat akcji był słaby (kilka tysięcy zł). Zawiodły starania o subwencję Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, nie udało się N-owi poprzez Anatola Mühlsteina zainteresować sprawą Rothschildow, nie uzyskał też spodziewanej pomocy od Paderewskiego. N. z wykonanym, choć nie w całości, odlewem pomnika osiedlił się w Pradze. Pracował tam nad pomnikiem, występował też jako współpracownik pism polskich i pisał pracę o stosunkach polsko-czeskich na propozycję jednego z wydawców warszawskich. Pisywał też do pism czeskich, udzielał wywiadów o Paderewskim w r. 1937 i kontaktował się z nim na temat publikacji depesz z okazji śmierci T. G. Masaryka. W r. 1940 N. przyjechał do Warszawy. Po założeniu getta w Warszawie N. wystosował do władz niemieckich kilka memoriałów, opracował plany emigracji żydowskiej z Generalnej Guberni. Na polecenie władz niemieckich przewodniczący warszawskiego «Judenratu» Adam Czerniaków mianował N-a członkiem «Judenratu» i kierownikiem jego Wydziału Sztuk Pięknych, który wtedy istniał właściwie tylko na papierze. Wg „Allgemeines Lexicon der Bildenden Künstler des XX. Jahrhunderts” N. był faktycznie mężem zaufania gestapo. Napisał w końcu stycznia 1943 memoriał dla gestapo z informacjami o żydowskim ruchu oporu i z planem bunkrów żydowskich. Kierownictwo Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) za współpracę z gestapo skazało N-a na śmierć i N. został zastrzelony 22 II 1943 („Allgemeines Lexicon der Bildenden Künstler” podaje datę 22 III 1943) przez członków ŻOB (w swym mieszkaniu przy ul. Muranowskiej 42).

Dn. 18 II 1894 w Wiedniu N. poślubił Różę z Litmanów.

Autoportret (medalion) reprod. w: „Świat” 1908 nr 29 s. 3; Podob. w: Upominek. Książka zbiorowa na cześć E. Orzeszkowej, Kr. 1893 s. 58; – Korbut, IV; Bibliogr. dramatu pol., II; Bibliogr. filozofii pol., III; Grajewski, Bibliografia ilustracji; Enc. Judaica, Jerusalem 1971 XII 1930; Enc. Org. (1898–1904), X; toż (1912), XVIII; The Jewish Encyclopedia, New York–London 1905 IX 339; The Standard Jewish Encyclopedia, Jerusalem–Tel Aviv 1958–9 s. 1434; W. Enc. Ilustr., (J. Homolicki); Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler des XX. Jahrhunderts, Leipzig 1962 VI; Bar, Słown. pseudonimów, II–III; Grosse Jüdische National-Biographie. Ein Nachschlagewerk für das Jüdische Volk und dessen Freunde von S. Wininger, Cernoviti (1936) IV 545; Roczn. Nauk.-Liter.-Artyst. (Okręta), W. 1905; – [Dąbrowski J.] Grabiec J., Wilhelm Feldman jako publicysta i działacz społeczny, w: Pamięci W. Feldmana, Kr. 1922 s. 66–7; Feldman W., Współczesna literatura polska, W. 1905 I 192–3; toż, Wyd. 8., Kr. 1930; Kurier Warszawski, Książka jubileuszowa 1821–1896, W. 1896; Mark B., Walka i zagłada warszawskiego getta, Wyd. 2., W. 1959; Żydzi w Polsce odrodzonej, W. 1933 83–4; – Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, Wr. 1973–4 I 44–6, III 116–18; Czerniakow A., Warsaw ghetto Diary, Ed. by Nauman Blumenthal…, Jerusalem 1970; Hertz P., Zbiór poetów polskich XIX w., W. 1965–75 ks. 4, 6; Rataj M., Pamiętniki, W. 1965; – „Gaz. Warsz.” 1894 nr 52; „Kur. Pol.” 1921 nr 75; – AAN: Archiwum I. J. Paderewskiego, sygn. 2856, 3627; Arch. Państw. w W.: Zbiór Korotyńskich, sygn. XI/1737; B. Narod.: rkp. nr 2684 k. 9, nr 2690 k. 56, 81, nr 2856 k. 96–115, nr 7125 k. 92–104, nr 7351 t. XLIII k. 60–68; B. Ossol.: rkp. 13441 k. 117–126; IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna.

Andrzej Piber